środa, 22 stycznia

Ołtarz główny w Kościele Radziemicach

Ołtarz główny

Ołtarz architektoniczny, przyścienny, jednokondygnacyjny ze wieńczeniem i dwoma bramkami. Wykonany z drewna. Styl ołtarza barokowy, tak zwany Regencyjny . Czas powstania określony został na pierwsza połowę XVIII wieku. Wymiary ołtarza: szerokość 270 cm, 2 bramki po 130 cm. Całkowita szerokość ołtarza 530 cm. W dniu 10 kwietnia 1960 r. Zapisany został do rejestru zabytków Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.

W 1917 r. ks. Jan Wiśniewski o głównym ołtarzu w kościele w Radziemicach pisał:

  W wielkim, snycerskiej roboty, na kolor lazuru ze złotemi żyłkami malowanym ołtarzu, ozdobionym dwoma kolumnami znajduje się starożytny obraz Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem w wyzłacanej sukience. Na zasuwie św. Stanisław. Przed ołtarzem wisi  stary brązowy pająk.

W roku 1925, za administratora Radziemic, proboszcza z Zielenic ks. Stefana Opara ołtarz  główny oraz ambona zostały odnowione i pozłocone. Ksiądz Stanisław Sepioło w Kronice Kościoła w 1959 r. w oparciu o notatki i akta metrykalne o ołtarzy głównym napisał:

   Wielkim ołtarzu snycerskiej roboty na kolor lazuru ze złotymi żyłkami malowanym, ozdobnymi dwoma kolumnami znajduje się starożytny obraz NMP z Dzieciątkiem w wyzłoconej sukience.

O lazurowym ze złotymi żyłkami ołtarza w Radziemicach pisze wiele materiałów źródłowych. Kolor lazuru był o odcieniu delikatnym pomiędzy niebieskim a cyjanem. Odpowiadał barwie czystego nieba w słoneczny dzień. To ten lazur miał znaczenie symbolizując wierność stałość uczuć, czystość i trwałość. Do roku 1994 struktura ołtarza malowana była na kolor kremowy, złotymi żyłkami. W latach 1994 – 1998, za proboszcza Stanisław Mika wykonano pracę konserwatorskie, zmieniając kolor ołtarza na ciemny błękit. Poddany konserwacji ołtarz w roku 1994,  piękny kremowy kolor złotymi żyłkami został przemalowany na jednolity kolor ciemno zielony. Piękno ołtarza zostało utracone. Zaskoczenie i niesmak parafian było olbrzymie. Kompleksowa konserwacja glorii i postaci  półleżących aniołów przeprowadzona został 1998 r. W ołtarzu głównym wyróżniamy trzy jego składowe elementy:

1. mensa ołtarzowa, umieszczonym na niej tabernakulum;

2. część środkową z dużym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem i na zasuwie obraz Św. Stanisława B. M.

3. części górnej w promienistej glorii, która ujmuje Matkę Bożą w ażurowej monografii.

Ołtarz jest najważniejszą częścią prezbiterium, nazywany stołem ofiarnym, na którym uobecnia się Ofiara Ciała i Krwi Chrystusa. Ołtarz jest ośrodkiem katolicyzmu. Bez ołtarza i Ofiary byłaby religia jak ciało bez serca i duszy. Istotnym elementem ołtarza: jest płyta ołtarzowa – mensa. 

Mensa

Mensa – zwana potocznie ołtarzem, stanowi część najistotniejszą, przylega do ściany wschodniej prezbiterium i jest w kształcie skrzyni. Przykryta obrusem, który przypomina białe prześcieradło, którymi było owinięte Ciało Chrystusa w grobie. Na środku mensy znajduje się Sepulcrum – czworokątne zagłębienie, w które biskup podczas uroczystej konsekracji ołtarza wkłada relikwie świętych męczenników, zamknięte w metalowej puszce. Na ołtarzu znajduje się pulpit pod mszał.

Retabulum

 Drugim istotnym elementem ołtarza stanowi Retabulum. Jest to nastawa ołtarzowa, nadbudowana umieszczona w tylnej części ołtarza i stanowi dekorację. Ustawiana za ołtarzem – flankowane zdwojonymi pilastrami korunckimi, na których tle ustawione są kolumny dźwigające przełamane belkowanie Retabulum flankowane z dwojonymi pilastrami korynckimi, na tle których ustawione kolumny.

Zwieńczenie ołtarza głównego 

Gloria nad ołtarzem

Zwieńczenie ołtarza w formie promienistej glorii z monogramem w otoku chmurek i główek aniołów. Elementy zwieńczenia ołtarza głównego wyrzeźbione są z drzewa, złocone i malowane. Po bokach glorii znajdują się elementy przerwanego przyczółku. Promień glorii wynosi 160 cm. Pośrodku glorii ażurowy monogram Matki Bożej w otoku kolistych chmurek i pięciu główek skrzydlatych aniołków. Promienista gloria datowana jest na pierwsza połowę XVIII w. Styl barokowy.

 Po bokach glorii elementy przerwanego przyczółki w kształcie profilowanych odcinków koła, na których umieszczone są postacie półleżących aniołów. Aniołowie o długich skrzydłach zwrócone są dośrodkowo. Anioły odziane są złocone suknie, której fałdy odsłaniają ramiona. Spod sukni widoczne nogi..

Bramki ołtarzowe

Po obu stronach ołtarza znajdują się bramki prostokątne, górą półkoliste. Bramki zwieńczone są gzymsem na których stoją rzeźbione w drzewie lipowym figury:

– po lewej stronie Święty Kazimierz

– po prawej – figura Świętego Stanisława  Biskupa Męczennika, patrona kościoła w Radziemicach.

Rzeźba Św. Kazimierza.

Ustawiona jest na lewym grymasie bramki. Wykonana w drzewie lipowym. Czas powstania rzeźby Św. Kazimierza określony jest na pierwszą połowę XIX w. Wysokość rzeźb ok. 120 cm Postać ujęta jest stojącej i frontalnej. Święty Kazimierz  odziany jest w fioletową sutannę oraz komżę w kolorze zielonym. Na sobie ma nałożony czerwony podbijany sobolami płaszcz. Lewą ręką podtrzymuje połę płaszcza. Na głowie wysoka korona..

Rzeźba Świętego Stanisława Biskupa Męczennika.

 Po prawej stronie ołtarza, na gzymsie bramki znajduje się figura Św. Stanisława, B.M. patrona kościoła w Radziemicach. Bi-skup Stanisław ujęty frontalnie ubrany jest w suknię i komżę, na ramionach ma narzucony płaszcz, na głowie – infułę. U jego stóp znajduje się postać siedzącego Piotrowina. Obie figury świętych pochodzą z XIX wieku. Rzeźba Świętego Stanisława  Biskupa Męczennika ustawiona jest na prawym gzymsie bramki. Postać ujęta jest stojącej i frontalnej. Święty Stanisław w prawej ręce trzyma pastorał. Lewą ręką ujmuje koniec płaszcza. U jego stóp postać siedzącego profilowo Piotrowina. Święty odziany jest w czerwona sutannę, białą komżę i czerwony płaszcz. Na głowie ma wysoką infułę. Czas powstania rzeźby Św. Stanisława B.M. określony jest na pierwszą połowę XIX w. Wysokość rzeźb ok. 120 cm, wykonana w drzewie lipowym.

Zbigniew Pałetko